Aktualności

Ubezpieczenie od kosztów pomocy prawnej- kiedy stanie się standardem?

Ubezpieczenie od kosztów pomocy prawnej otwiera drzwi wielu klientom niemieckich adwokatów. Kiedy stanie się ono standardem w Polsce? Kiedy świadomość konsumentów w kwestii zasięgania porad prawnych będzie na tyle wysoka, że bez obawy sięgną po taką polisę i udadzą się do wybranego adwokata?

Artykuł opublikowany w Paragrafie Poznańskim Numer 1 (33), Kwiecień 2010.

Pierwszym motywem wykonania telefonu do kancelarii adwokackiej przez przeciętnego „Otto Normalverbraucher” (czyli naszego konsumenta Kowalskiego) jest z reguły troska o swoje mienie i prawa, które albo uległy już naruszenia albo naruszeniu za chwilę ulegną. Drugim motywem sięgnięcia po słuchawkę jest wcześniejsze upewnienie się, czy w szafie w starannie odłożonym segregatorze znajduje się ważna polisa ubezpieczeniowa od kosztów pomocy prawnej, tzw. Rechtschutzversicherung, w skrócie przez adwokatów zwana RV.

Ta forma ubezpieczenia jest w Niemczech niezwykle popularna. Wiele rodzin zawierając obowiązkowe ubezpieczenia mieszkania, domu, samochodu, czy też od następstw nieszczęśliwych wypadków „dostaje” w komplecie również podstawowe ubezpieczenie od poniesionych kosztów adwokata. Ci, którym niezwykle zależy na takiej formie polisy, zawierają obszerniejsze umowy, które upoważniają ich do zlecenia kancelariom poprowadzenia wielu spraw w prawie wszystkich dziedzinach prawa na koszt ubezpieczyciela. Wszystko ma oczywiście swoje granice, którą wyznacza pojęcie „konieczności” pomocy prawnej. Żadna firma ubezpieczeniowa nie pokryje np. kosztów spraw cywilnych prowadzonych z powództwa ubezpieczonego i skazanych z góry na niepowodzenie. 

Najwięcej spraw opłacanych z polisy przypada na prawo cywilne (dochodzenie roszczeń) i obronę w drobnych sprawach karnych (jazda samochodem).

Co obejmuje ubezpieczenie?
Podstawowe RV obejmuje pokrycie kosztów wybranego przez ubezpieczonego adwokata we wszystkich sprawach cywilnych, łącznie z reprezentacją pozasądową, czyli np. dochodzenie roszczenia od dłużnika bądź obrona przed wierzycielem, który domaga się zbyt wiele. Często w podstawowej formie ubezpieczenia zawarta jest pomoc prawna w sprawach o wykroczenia w związku z posiadaniem lub użytkowaniem pojazdu lub ochrona w sprawach karnych i w sprawach o wykroczenia. 

Rozszerzona polisa obejmuje również spory z powództwa cywilnego, uwzględniając np. postępowania w sprawach prawa pracy. Największą ochronę zapewnia polisa obejmująca sprawy z obszarów prawa cywilnego, karnego oraz administracyjnego. To ostatnie nie należy do standardu w polisie i stanowi najczęściej czynnik podwyższający składkę ubezpieczeniową. Mimo to spora liczba konsumentów decyduje się na taki wariant, gdyż wiele dziedzin życia, w których pomoc prawna staje się nieodzowna, łączy się właśnie z postępowaniem administracyjnym (najlepszym przykładem są pozwolenia na budowę).

Wykluczone z ubezpieczenia są wszystkie sprawy związane z dochodzeniem roszczeń wynikających z czynów niedozwolonych, w sprawach karnych polisa nie obejmuje czynów dokonanych umyślnie. Zatem w przypadku, gdy ktoś z zamiarem wyrządzenia krzywdy dokonał uszczerbku na zdrowiu kogoś drugiego i został pozwany do sądu o zapłatę odszkodowania z tego tytułu, wtenczas koszty adwokata nie zostaną opłacone przez ubezpieczyciela. Ubezpieczyciel natomiast pokryje wydatki na dochodzenie zapłaty odszkodowania tego, u którego powstała szkoda. 

Wysokość składek
Składki opłacane są z reguły rocznie i zależą od formy ubezpieczenia, ewentualnego rabatu otrzymanego od ubezpieczyciela ze względu na kompleksową ofertę polis ubezpieczeniowych oraz od ilości osób ubezpieczonych (można ubezpieczyć np. całą rodzinę; dzieci do 26. roku życia żyjące w jednym gospodarstwie z rodzicami są najczęściej ubezpieczone wraz z rodzicem). Najniższe składki roczne kształtują się w obszarze od 40 do 60 EUR, ubezpieczenie obejmujące kompleksową pomoc prawną to wydatek rzędu 200-250 EUR rocznie. Biorąc pod uwagę średnie godzinowe stawki adwokatów w Niemczech ustalane w ramach indywidualnej umowy o wynagrodzenie (uznane przez sądy za jak najbardziej dopuszczalną cenę rynkową usługi), które wynoszą 180-200 EUR, to zawarcie takiej umowy ubezpieczeniowej jest niesamowicie opłacalne. Również wysokość należnej zapłaty zgodnie z ustawą owynagrodzeniach dla adwokatów przy np. pozasądowym dochodzeniu roszczenia w wysokości 5.000 EUR wynoszącej 899,28 EUR razem z VAT powinna przekonać każdego do jak najszybszego zawarcia umowy ubezpieczenia od kosztów pomocy prawnej. Wysokość składki można natomiast zawsze zmniejszyć poprzez tzw. Selbstbeteiligung, czyli uczestnictwo w poniesionych kosztach przez zamawiającego polisę. Standardem jest uczestnictwo w kosztach w wysokości 150,00 EUR. 

Za co płaci ubezpieczenie w ramach zlecenia?
Ubezpieczyciel opłaca tylko tę część wynagrodzenia adwokata, która jest równa wynagrodzeniu naliczonemu zgodnie z ustawą o wynagrodzeniu adwokatów. W większości przypadków podczas współpracy ubezpieczonym klientem rozliczenie za usługę następuje tylko na podstawie ustawy o wynagrodzeniach adwokatów. Oczywiście wyobrażalna jest sytuacja, kiedy adwokat zawrze z klientem porozumienie o wynagrodzeniu ryczałtowym lub honorarium za pracę na godziny, którego część w wysokości przypadającej na ustawowe wynagrodzenie opłaci ubezpieczyciel. Wówczas rachunek w wysokości należnego zgodnie z ustawą wynagrodzenia kieruje się do wystawcy polisy, a nadwyżkę do klienta. Najczęściej jednak adwokat pozostaje przy rozliczeniu przewidzianym ustawą i wystawia jeden rachunek, na którym znajdują się pozycje wraz ze stawkami za podjęte kroki prawne (reprezentacja pozasądowa lub sądowa, zawarcie porozumienia etc.) wraz z ryczałtową opłatą za poniesione telekomunikacyjne oraz 19 % VAT.

Jeśli klient zgodnie z umową ubezpieczenia opłaca część kosztów sam, przykładowo 150 EUR w ramach „Selbstbeteiligung”, wówczas suma na rachunku zostaje pomniejszona o tę kwotę. Klient jest zobligowany do opłacenia tej części rachunku bezpośrednio na konto kancelarii.

Polska rzeczywistość
Reasumując, ubezpieczenie od pomocy prawnej jest powszechnym narzędziem w pracy niemieckiego adwokata oraz ogólnodostępną polisą oferowaną przeciętnemu Otto Normalverbraucher. Rozpowszechnienie tego rodzaju polis na rynku polskim na pewno przyczyniłoby się do zwiększenia częstotliwości korzystania z porady prawnej przez Kowalskiego, jego świadomości, że usługa prawna nie jest dobrem luksusowym oraz przekonania go do udania się do wybranego przez siebie adwokata w momencie, kiedy na ratowanie jego praw nie jest jeszcze za późno. Obecnie na rynku ubezpieczeń można już spotkać podobne oferty, co więcej, często w ramach innych umów zawieranych z usługodawcami, w szczególności z bankami (karty kredytowe, kredyty), często zawarta jest klauzula o ubezpieczeniu od kosztów prawnych. Warto czasem przeczytać parostronicowe ogólne warunki umowy przypięte do np. umowy o otwarcie rachunku bankowego, w których może się znaleźć zapis, że bank pokrywa nie tylko koszty wezwania hydraulika, ale i również koszta adwokata