Aktualności

Płaca minimalna na przykładzie Polski i Niemiec

Z dniem 1 stycznia 2015 roku weszła w życie ogólnokrajowa ustawa regulująca na obszarze całych Niemiec płacę minimalną na poziomie 8,50 euro brutto za każdą godzinę pracy, co w istocie oznacza wsparcie dla około 3,7 miliona zatrudnionych w sektorze najniższych płac, którzy do tej pory w znacznej części skazani byli na pomoc państwa. Jest to znaczący krok naprzód dla kraju, który po raz pierwszy zdecydował się na wprowadzenie jednolitej stawki płacowej na poziomie federalnym tj. we wszystkich krajach związkowych, rezygnując z dotychczas obowiązującego systemu autonomii taryfowej. Tym samym Niemcy zamykają krąg państw z najwyższą stawką płacy minimalnej zachodniej Europy, do których zaliczyć należy Luksemburg (11,12 euro), Francję (9,61 euro) i Holandię (9,21 euro).

Płaca minimalna jest to ustawowo określana, jednakowo obowiązująca w całym kraju kwota wynagrodzenia, poniżej której nie można opłacać pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy. Jej wprowadzenie na terenie całego kraju jest gwarancją ochrony zatrudnionych przed rażąco niskimi zarobkami. Ma także swój wkład w zagwarantowaniu sprawiedliwych i równych warunków konkurencji na rynku i stabilności w systemie zabezpieczenia społecznego.

Płaca minimalna stanowi pewne minimum, które obowiązuje niemieckich, jak i zagranicznych (w tym także i polskich) pracowników bez względu na to, czy siedziba pracodawcy znajduje się w Niemczech czy poza granicami kraju. Nowe regulacje niemieckie w przypadku polskich pracowników świadczących pracę na terenie Niemiec dotyczą zarówno tych zatrudnionych na podstawie przepisów Kodeksu pracy,  jak i w oparciu o  umowę zlecenia, jeśli w tym drugim przypadku rozliczenie następuje na godziny. 

Co istotne, pierwszeństwo przed ustawową płacą minimalną na określony w ustawie o płacy minimalnej okres przysługuje ciągle branżowym stawkom minimalnym, nawet gdy wynoszą one mniej niż 8,50 euro za godzinę. Najpóźniej jednak do dnia 1 stycznia 2017 roku muszą one zrównać się z ogólnie obowiązującą kwotą 8,50 euro za godzinę. Dodatkowo przyjęto, iż w przypadku, gdy wysokość płacy minimalnej dla poszczególnych branż ustanowiona na podstawie przepisów ustawy o delegowaniu pracowników (AEntG), ustawy o użyczaniu pracowników (AÜG), czy powszechnie obowiązujących układów zbiorowych pracy jest wyższa, niż ogólnokrajowa płaca minimalna, wówczas to tym regulacjom przyznaje się pierwszeństwo stosowania przed postanowieniami o płacy minimalnej. W sytuacji więc, gdy dla pracowników zatrudnionych przez pracodawcę zagranicznego, miejscem świadczenia pracy są Niemcy, pracodawca taki zobowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia w wysokości odpowiadającej co najmniej nowo przyjętym minimum płacowym pod warunkiem, że dla danej branży nie jest przewidziana wyższa stawka wynagrodzenia oraz uwzględniając okres karencji wynikający z art. 24 Ustawy o płacy minimalnej.

Minimalne wynagrodzenie nie dotyczy natomiast osób realizujących zadania służbowe na terenie Niemiec w ramach tzw. delegacji, czyli podróży służbowej oraz praktykantów za wyjątkiem tych podejmujących praktykę w ramach tzw. kształcenia zawodowego.

Przykładowe zestawienie wysokości płac minimalnych w wybranych dwóch branżach: 

źródło: WSI Tarifarchiv

Minimalne wynagrodzenie w Polsce

Płaca minimalna w Polsce uregulowana jest w nieco odmienny sposób, niż u naszych  zachodnich sąsiadów. Polskie prawo ustanawia płacę minimalną, czyli ustalone najniższe miesięczne wynagrodzenie, jakie pracodawca musi zapłacić,  jedynie dla pracownika, czyli osoby pozostającej w stosunku pracy. Oznacza to, iż w przeciwieństwie do regulacji niemieckich, ustawa o minimalnym wynagrodzeniu nie znajdzie zastosowania w przypadku umów cywilnoprawnych tj. umowy zlecenia czy umowy o dzieło.  

Pensja minimalna w Polsce w 2016 roku ustanowiona została na kwotę 1850  zł brutto.  Jest to wzrost o 100 zł w porównaniu z rokiem ubiegłym. Biorąc pod uwagę minimalne stawki wynagrodzenia w krajach UE, Polska znajduje się mniej więcej w połowie unijnego zestawienia, zaraz za Grecją i Portugalią. Płaca minimalna w Polsce stanowi jednolitą stawkę obowiązującą na terenie całego kraju, aczkolwiek w ostatnim czasie coraz częściej słyszy się o pomyśle regionalizacji minimalnego wynagrodzenia. Zdania wśród ekspertów są jednak podzielone.

Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu dopuszcza przypadek ustanowienia wynagrodzenia dla pracownika w wysokości niższej od ustalonej wysokości płacy minimalnej. Przepisy wprowadzają wyjątek dotyczący grupy osób rozpoczynających pracę, którzy w pierwszym roku  nie mogą otrzymać mniej niż 80 % płacy minimalnej. Co istotne, pracownicy zatrudnieni w niepełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie są wyłączeni spod ustawowej regulacji. Wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się  dla nich w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin pracy przypadającej do przepracowania w danym miesiącu.

Obecnie powróciła także dyskusja dotycząca godzinowego ustalania stawki minimalnej w stosunku do osób zatrudnionych na umowach cywilno-prawnych. Zgodnie z treścią projektu ustawy od 1 lipca tego roku minimalna stawka godzinowa dla umów zleceń oraz umów o świadczenie usług ma wynosić 12 złotych brutto. 

Sabina Ociepa-Mendel, Joanna Walentynowicz